Όταν ο Πικάσο και ο Μπρακ έφτιαχναν έργα τέχνης από εφημερίδες (Το κολλάζ ως σκάνδαλο και επανάσταση)

Κάποτε, ο Ζορζ Μπρακ πήρε ένα κομμάτι ταπετσαρίας που έμοιαζε με ξύλο και το κόλλησε πάνω σε καμβά — και έτσι εφηύρε το σκάνδαλο. Ήταν το 1912. Μαζί με τον Πικάσο άρχισαν να κάνουν κάτι που έμοιαζε παρανοϊκό: να κόβουν τίτλους από εφημερίδες, να κολλάνε κομμάτια από διαφημίσεις, να προσθέτουν άμμο, να ανακατεύουν τη μπογιά με σκόνη. Οι επαναστάτες καλλιτέχνες έλεγαν ουσιαστικά: «Γιατί να απεικονίζουμε την πραγματικότητα, όταν μπορούμε να την κολλήσουμε απευθείας;»

Αυτό ήταν η γέννηση του σύγχρονου κολλάζ.

Όχι ομαλές πινελιές — αλλά ρήξη.

Όχι ένα σύνολο — αλλά κομμάτια.

Όχι αναπαράσταση — αλλά το ίδιο το αντικείμενο.

Η εφημερίδα στους πίνακες του Μπρακ είναι αληθινή. Μπορείς να τη διαβάσεις. Μερικές φορές — τυχαία — περιλάμβανε νέα για κρίσεις, πολέμους, τη ζωή της αστικής τάξης. Ο καλλιτέχνης τα κολλούσε αυθόρμητα. Ή μήπως ήταν ένα λεπτό, ειρωνικό σχόλιο; Κανείς δεν θα μάθει ποτέ.

Ο Πικάσο κόλλαγε χαρτοπετσέτες και συσκευασίες, σαν να ήθελε να υπενθυμίσει: η τέχνη δεν είναι μόνο μάρμαρο και λάδι. Μπορεί να γεννηθεί από ένα κουτί τυριού. Η προσέγγισή τους σόκαρε. Τους κατηγορούσαν ότι καταστρέφουν τον πολιτισμό. Μα στην πραγματικότητα έδειξαν ότι η τέχνη δεν είναι αντικείμενο — είναι πράξη. Να κόψεις σημαίνει να διαλέξεις. Να κολλήσεις σημαίνει να συνδέσεις ό,τι δεν θα συναντιόταν ποτέ.

Το κολλάζ στα χέρια τους έγινε μεταφορά της εποχής.

Κατακερματισμένης, θορυβώδους, ανήσυχης.

Σαν εφημερίδα που τη διαβάζεις — και την πετάς.

Αυτοί όμως την έκαναν αιώνια.